|
|
|
Tad Williams Cykl: Inny Świat  Tom 1: Miasto złocistego
cienia
(Otherland. Volume One: City of Golden Shadow
Przełożył Paweł Kruk
(Otherland. Volume Two: River of Blue Fire)
Przełożył Paweł Kruk
Akcja "Miasta Złocistego Cienia" - pierwszego tomu
trylogii "Inny Świat", toczy się w niedalekiej przyszłości, około połowy XXI wieku. Bohaterami
opowieści są różni ludzie w jakiś sposób związani z Siecią: Irene "Renie" Sulaweyo, instruktorka
tworzenia rzeczywistości wirtualnej na południowoafrykańskiej politechnice i jej uczeń, Buszmen !Xabbu, dwaj
sieciowi nastoletni przyjaciele Orlando i Fredericks, którzy większość wolnego czasu poświęcają grom,
tajemniczy pan Sellars, a przede wszystkim Paul Jonas, człowiek, który błąka się po wirtualnym świecie
uciekając przed dwoma polującymi na niego mężczyznami. Grupę bohaterów tworzą też członkowie Bractwa
Graala, skupiającego najpotężniejszych i najbogatszych ludzi na Ziemi, którzy postanowili stworzyć zamkniętą,
elitarnie wirtualną rzeczywistość zwaną "Inny Świat", dokąd zamierzają się przenieść na stałe. Każdy
z bohaterów trafia do Innego Świata w odmienny sposób - Renie wraz z !Xabbu próbuje tam rozwiązać zagadkę
tajemniczej śpiączki, w jaką zapadł jej młodszy brat i (jak się potem okazuje) kilka tysięcy innych dzieci
na całej Ziemi. Orlando próbuje odnaleźć Złociste Miasto, które ujrzał raz w Sieci podczas gry. Paul Jonas,
który nie wie, gdzie trafił, próbuje odnaleźć jakikolwiek sens tego, co robi, a przede wszystkim - utraconą
pamięć. Wszyscy jednak, oprócz rozwikłania własnych problemów, mają tam do wypełnienia pewną misję. Podczas
wędrówki po różnych symulacjach, składających się na "Inny Świat", bohaterowie odkrywają, że każda
symulacja rządzi się własnymi prawami, stworzonymi przez jej stwórcę - jednego z członków Bractwa Graala. Lecz
prawdziwe kłopoty zaczynają się dopiero wtedy, gdy okazuje się, że w funkcjonowaniu sieci Innego Świata
zaczynają się pojawiać błędy, ponieważ jego twórcy zaczynają tracić nad nim kontrolę. Świat zbliża się do
wielkiej przemiany... Trudno Inny Świat zaszufladkować; z pewnością pomysł jest rodem z science fiction, ale konstrukcja
fabuły bardziej przypomina fantasy - walka ze złem, misja do wypełnienia, przenikające się baśniowe światy i wędrówki
bohaterów, które są zarazem podróżami w głąb samego siebie. Ewidentna jest też inspiracja cyberpunkiem - i to nie
tylko dlatego, że autor porusza się w rzeczywistości wirtualnej, lecz w samej wizji świata, oplecionego Siecią i
rządzonego przez stojących za ową Siecią wszechwładnych multimilionerów. Williams w pełni wykorzystał możliwości,
jakie daje poruszanie się w świecie wirtualnym, gdzie wszystko jest możliwe, gdzie można puścić wodze fantazji i
tworzyć rzeczy nieprawdopodobne. (Ma do tego zresztą solidne zawodowe przygotowanie, bowiem przez wiele lat pracował
przy multimediach, zakładał interaktywną telewizję i jest użytkownikiem Internetu od czasów, gdy był on jeszcze
zamknięta siecią.) Członkowie Bractwa Graala - "bogowie" poszczególnych światów-symulacji - tworzą je ucieleśniając
baśnie i mity, rzeczywistości książek i alternatywnych historii. W Rzece błękitnego ognia doliczyć się można
kilkunastu różnych symulacji - od Alicji w Krainie Czarów przez Wellsowską wizję Ziemi po inwazji Marsjan
i XIX-wieczne wyobrażenie Marsa po Ziemię epoki lodowcowej czy starożytny Egipt. A nie liczę tu krótkich "newsów",
rozpoczynających każdy rozdział i stanowiących urywki medialnych informacji, interaktywnych seriali sieciowych czy
reklam, które współtworzą obraz życia na Ziemi. Do tego dodać należy mitologię Buszmenów, która nie tylko jeszcze
bardziej urozmaica fabułę, ale staje się metaforą wszystkiego, co rozgrywa się w Sieci. Williams wychodzi z przeświadczenia,
że człowiekiem - zarówno współczesnym, jak i przyszłości - rządzą te same namiętności co zawsze, jedynie do ich
zaspokajania używa on coraz bardziej zaawansowanych technologicznie środków, zaś kluczem do powieści staje się sedno
wiary Buszmenów zawierające się w zdaniu, iż "życie jest snem, który śni nas". Williams bardzo pieczołowicie konstruuje swoje światy. Podział powieści na cztery tomy nie jest przypadkowy - ich
tytuły stanowią jakby nazwy czterech stron Innego Świata (kolejne części Innego Świata to Mountain of
Black Glass, Góra z czarnego szkła i Sea of Silver Light, Morze srebrzystego światła).
Wprawdzie można by autorowi wytknąć, że opisując poszczególne symulacje nie tworzy niczego nowego, jedynie wykorzystuje
istniejące już obrazy i tylko je przetwarza, adaptuje do własnych potrzeb, wplatając w nie dzieje swoich bohaterów,
ale przecież tak naprawdę potrzeba nie lada wyobraźni, żeby połączyć ze sobą Alicję w Krainie Czarów i Blade
Runnera. Godna podziwu jest też umiejętność prowadzenia z czytelnikiem zabawy ("postmodernistycznej"; gdyby
nie niechęć do tego słowa, niewątpliwie bym go użyła), polegającej na "wrzucaniu" bohaterów w kolejne symulacje,
co nam zgadywać, skąd autor zaczerpnął pomysł. Ale atutem Williamsa jest nie tylko olbrzymia wyobraźnia. Mimo mnogości
wątków autor nie pozwala czytelnikowi się w nich zagubić - każdej postaci poświęca tyle uwagi i charakteryzuje ją
tak wyraziście, że czytelnik po przeskokach od jednych wydarzeń do drugich nie traci orientacji. Co więcej, nowe
wątki, wprowadzane stopniowo, jeszcze zwiększają dramatyzm opowieści. Wprawdzie, jak sam autor przyznaje, krytyka
zarzucała mu zbytnią rozwlekłość, odsuwanie decydujących rozwiązań w nieskończoność, ale ja do tego grona nie dołączę.
Inny Świat to wspaniała epicka powieść, pełna symboliki i przenośni, z ciekawie zarysowanymi, rozwijającymi
się wraz z akcją postaciami i licznymi porozumiewawczymi mrugnięciami do czytelnika (znajdą tu coś dla siebie również
bywalcy grup dyskusyjnych). Choć, jak uprzedzałam, po pierwszych dwóch tomach na większość pytań czytelnik nie dostanie
odpowiedzi, mimo że niektóre drobniejsze kwestie znajdują rozwiązanie. Dowiadujemy się, kto i po co stworzył Inny
Świat, lepiej poznajemy poddawane kolejnym próbom postaci, lecz ich losy cały czas są zagadką. Nadal nie wiadomo,
jaką rolę w całym przedsięwzięciu odgrywa Paul Jonas, kim naprawdę jest Sellars i w którym momencie dojdzie do nieuniknionej
konfrontacji wszystkich postaci. Niecierpliwi mogą zerknąć na stronę autora: http://www.tadwilliams.com, ale niestety,
nie znajdą na niej ani streszczenia trzeciej części, ani tym bardziej czwartej, która jeszcze się w ogóle nie ukazała. O ile jednak przed autorem można się tylko głęboko ukłonić, o tyle trudno to uczynić przed tłumaczem i redaktorem,
albowiem tłumaczenie Innego Świata wprawia co najmniej w zakłopotanie. Są całe strony, kiedy tekst płynie
potoczyście, po czym następuje wpadka. Nie chodzi tylko o "kwiatki" typu "Kotka Jones z typową obojętnością wobec
wszystkiego, co jej nie dotyczy, czyściła sierść na kolanach Dulcie Anwin" (dla niewtajemniczonych - Dulcie Anwin
jest kobietą, więc nie może mieć sierści na kolanach). Nie należą do rzadkości całe źle przetłumaczone zdania, których
prawdziwe znaczenie dociera do czytelnika dopiero po kilkakrotnym przyczytaniu i umieszczeniu ich w kontekście,
co jest tym trudniejsze do strawienia, że często w oryginale miały one stanowić dowcip. Dość częste są typowo translatorskie
potknięcia typu "gdyby zgubił nogi" zamiast "gdyby stracił nogi" lub nieprzetłumacznie wyrazu "pheromones"
na "feromony". Irytują pewne niekonsekwencje, przykładowo - najpierw na określenie przejścia między poszczególnymi
symulacjami tłumacz używa określenia "bramka", a po paru rozdziałach zaczyna używać wyrazu "furtka"; inny przykład:
w pierwszym tomie pojawia się zagadkowe słowo "squeeczer", by w drugim wrócić do swego poprawnego brzmienia "squeezer".
Wiele potknięć to zapewne brak solidnego opracowania redakcyjnego - denerwują wielokrotnie powtarzane słowa w przylegających
do siebie zdaniach, razi angielski szyk wyrazów, a kilka błędów ortograficznych wręcz woła o pomstę do nieba. Nie
sposób też nie wspomnieć o oprawie książek, które - wydane w miękkiej oprawie z klejonymi kartkami - stanowią niestety
przedmiot jednorazowego użytku, gdyż rozpadają się w trakcie lektury, co przy ich niebagatelnej cenie (40 złotych
za każdy tom) nie powoduje wzrostu sympatii do wydawcy. Na okrasę natomiast czytelnik dostaje na okładkach ilustracje
Michaela Whelana, a więc identyczne cudeńka, które ozdobiły wydania oryginalne. Mimo tych edytorskich niedociągnięć (łatwych przecież do naprawienia w kolejnych wydaniach - chyba sporo wskazuje
na to, że nastąpią) Inny Świat jest dziełem, które powinno usatysfakcjonować każdego miłośnika SF i fantasy,
a gdyby natomiast znaleźli się tacy, których początkowo może odstraszyła grubość poszczególnych tomów, uspokajam
ich stanowczo i z czystym sumieniem - rzecz się czyta jednym tchem. Joanna Czaplińska |
Tom 2: Rzeka błękitnego
ognia